በልጆች ላይ የእንቅልፍ መዛባትችግር እንዴት ይከሰታል? መፍትሄውስ ምንድን ነው ? ከወሰንሰገድ መርሻ ደምሴ(ደራሲ ፤ጋዜጠኛና ማህበራዊ ሃያሲ)ተዋቂ የጨቅላ እና ታዳጊ እንቅልፍ አማካሪ አላ ትባላለች ጥሩ የምሽት እንቅልፍ ልጆች እንዲወስዳቸው ምን ማድረግ እንዳለባቸው ምክሯን ለግሳለች ። ከ 8-12 አመት እድሜ ያላቸው ወላጆች በድንገት ከእንቅልፍ ጋር እየታገሉ ሲኖሩ ብዙ ጊዜ እንደምትሰማ የምትገልፀው አላ ልጅዋ በቂ እንቅልፍ ሲያገኝ ከቀረ በትምህርት ቤት ውስጥ ያለው የትምህርት አቀባበሉ ላይ ችግር ይፈጥርበት እንደነበር ትገልፃለች።ይህ ሁኔታ በልጆች ላይ የእንቅልፍ ማጣት ምልክቶች ከመጠን በላይ እንቅስቃሴን ትኩረትን አለማድረግ የጠባይ ችግሮች ሊከሰት ይችላሉ ትለናለች - ይህ ሁሉ በክፍል ውስጥ ለመማር አስቸጋሪ ያደርገዋል ባይ ነች።አላ መፍትሄውንም ጭምር አስቀመጣለች።
ይህ ለምን የእንቅልፍ ችግር ይከሰታል?
የዕለት ተዕለት ተግባር - ልጅዎ ትንሽ በነበረበት ጊዜ የመኝታ ሰዓት ላይ ታሪክ እንዲነበብላቸው ስለማያስፈልጋቸው ወይም እንዲተኙ እገዛ ስለማያስፈልጋቸው ቋሚ የመኝታ ጊዜ እና የማያቋርጥ የንቃት ጊዜ አያስፈልጋቸውም ማለት አይደለም። ለእንቅልፍ ቅድሚያ በመስጠት ልጅዎን በህይወቱ በሙሉ በጥሩ ሁኔታ የሚያገለግልና ትምህርቱን የሚያሻሽል ጤናማ የእንቅልፍ ልምዶችን እንዲያዳብር መርዳት ይችላሉ። ጥራት ያለው እንቅልፍ ለአዋቂዎችና ለህፃናት አስፈላጊ ነው. ግን ብዙውን ጊዜ ሰዎች በቂ እረፍት አያገኙም። ለወላጆች ከእንቅልፍ ጋር የሚታገል ልጅ በቀላሉ እያደገ መሆኑን ወይም የእንቅልፍ መዛባት እንዳለበት ማወቅ ከባድ ሊሆን ይችላል። የአሜሪካ የስነ-አእምሮ ህክምና ማህበር የእንቅልፍ መዛባትን, የእንቅልፍ-ንቃት መታወክ ተብሎም ይጠራል። የእንቅልፍ ጥራት, ጊዜ እና የቆይታ ጊዜ ችግሮች ናቸው።ከእንቅልፍ ችግር ጋር መኖር ወደ ጭንቀትና የመሥራት ችሎታን ይቀንሳል።
የእንቅልፍ መዛባት ብዙ ልጆችን ይጎዳል. እ.ኤ.አ. በ 2014 የተደረገ ጥናት እስከ 50 በመቶ የሚሆኑ ህጻናት የእንቅልፍ መዛባት ያጋጥማቸዋል.።በዚህ ጥናት መሠረት የተለመዱ የእንቅልፍ መዛባት የሚከተሉትን ያካትታሉ ። እንቅፋት የሆነ የእንቅልፍ አፕኒያ (ከ1 እስከ 5 በመቶ) በልጆች ላይ የእንቅልፍ መዛባት ምልክቶች አንዳንድ ጊዜ ልጆች ከመተኛታቸው በፊት እንዲረጋጉ ትንሽ ጊዜ ሊወስድባቸው ይችላል,።ነገር ግን ልጅዎ ብዙ ችግር እንዳለበት የሚመስለው ከሆነ, የእንቅልፍ መዛባት ሊሆን ይችላል። እያንዳንዳቸው እነዚህ ሁኔታዎች የእንቅልፍ ችግርን ሊያመለክቱ ይችላሉ- ልጅዎ በአልጋ ላይ ተኝቷል፣ ወይም መጽሐፍ ያነባል፣ ዘፈን ይዘፍናል፣ መጠጥ ውኃ ወይም ለስላሳ ነገር እየጠጣ ይሆናል፣ወይም እየጠራዎት ይሆናል ፤ወይም ወደ መጸዳጃ ቤት ለሰዓታት ሊመላለስ ይችላል። በቀን ሰአታት በቂ እንቅልፍ የሌላቸው ህጻናት የሚከተሉትን ሊያደርጉ ይችላሉ፡- የበለጠ ስሜታዊ እና ብስጭት ይመስላል ልጆች በቂ እንቅልፍ ሳያገኙ ሲቀሩ ምን ይከሰታል እንቅልፍ ለሁሉም ሰው አስፈላጊ ነው - ልጆች በቂ እንቅልፍ ሳያገኝ ሲቀር ጤናውን ሊጎዳ ይችላል.።በጊዜ ሂደት፣ እንቅልፍ ማጣት በልጆች ላይ በርካታ የአካል፣ ስሜታዊ እና አእምሯዊ ለውጦችን ሊያስከትል ይችላል፣ ከእነዚህም መካከል፡- የቀን እንቅልፍ ልጆች እንዴት እንደሚተኙ ብዙ ወላጆች ህጻናት ምን ያህል መተኛት እንደሚያስፈልጋቸው በትክክል አያውቁም ወይም የተለመደው እንቅልፍ ምን እንደሚመስል አያውቁም።እንቅልፉ በልጁ ዕድሜ ላይ የተመሰረተ ነው። ጨቅላ ሕፃናት አሁንም በማደግ ላይ ናቸው።ስለዚህ የእንቅልፍ መርሃ ግብራቸው ያንን እድገት ይደግፋል። አብዛኛዎቹ ህጻናት በቀን ከ16 እስከ 17 ሰአታት ከ 3 ወር በታች ይተኛሉ ።ከ 3 እስከ 12 ወር ባለው ጊዜ ውስጥ ሌሊቱን ሙሉ መተኛት ይጀምራሉ።ሆኖም, ይህ በግለሰቦች መካከል በጣም ይለያያል። 0-3 ወራት ለትንሽ ልጅዎ እንቅልፍ ለእድገት በጣም አስፈላጊ ነው። ነገር ግን ምግብና ከተንከባካቢዎች ጋር መስተጋብርም እንዲሁ ነው።ለዚያም ነው አዲስ ህፃናት ለመብላት የሚነቁት።ፊትዎን ወይም በአካባቢያቸው ያለውን እንቅስቃሴ ይመለከታሉ፤ከዚያ እንደገና ይተኛሉ። 3-12 ወራት በ 6 ወር ውስጥ ብዙ ህጻናት ሌሊቱን ሙሉ ይተኛሉ።በቀን ውስጥ ረዘም ላለ ጊዜ ነቅተው መቆየት ይመርጣሉ።ህጻናት በመጀመሪያው ልደታቸው ፣ በቀን ውስጥ አንድ ወይም ሁለት እንቅልፍ በማሳየት ማታ ላይ ያለማቋረጥ መተኛት ይችላሉ። ከመጀመሪያው ልደት በላይ በጨቅላ ህጻናት ልጆች ብዙ ጊዜ ከሁለት አጫጭር ቀናት ይልቅ በየቀኑ አንድ ረዘም ያለ እንቅልፍ ይወስዳሉ።በመዋለ ሕጻናት ዓመታት ውስጥ ብዙ ልጆች ሙሉ በሙሉ ጡት መጥባት ይጀምራሉ።
ለመተኛት ረብሻዎች በእያንዳንዱ የእድገት ደረጃ ላይ ማለት ይቻላል።የሕፃኑ አካል እና አእምሮ መለወጥ የመተኛት ችግር ሊያጋጥማቸው ይችላል። ልጅዎ የመለያየት ጭንቀት ሊያጋጥመው ይችላል ።በእኩለ ሌሊት መታቀፍ ሊፈልግ ይችላል.።በቃላት እየተማሩ ሊሆን ይችላል። በአእምሮ እሽቅድምድም ነቅተው በአልጋው ውስጥ ያለውን ሁሉ ስም ለመናገር። እጆቻቸውንና እግሮቻቸውን የመዘርጋት ፍላጎት እንኳ በምሽት ሳይተኙ በእንቅልፍ እጦት ሊያቆያቸው ይችላል። ሌሎች የእንቅልፍ መረበሽዎች በተለይ በሚያስደስት ወይም አድካሚ ቀን ምክንያት ልጅዎን በደንብ እንዲተኛ በጣም ያስጨንቃቸዋል። ካፌይን የያዙ ምግቦችና መጠጦች በብዛት መውሰድ ልጅዎ እንቅልፍ እንዳይተኛ ሊያደርገው ይችላል። አዲስ አከባቢዎች ወይም በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴ ላይ ጉልህ ለውጦች ካሉም እንዲሁ የእንቅልፍ ችግር ገጥሞት ሊረብሽው ይችላሉ። ሌሎች የእንቅልፍ ችግሮች የሚከሰቱት የህመም ስሜት ሲኖር
የእንቅልፍ መዛባት እና ምልክቶቻቸው የልጅዎ የልደት ቀን እየመጣ ከሆነና ስለእሱ ማውራት ማቆም ካልቻሉ,።ይህ ጥሩ ማሳያ ነው የሚጠበቀው ነገር ሊሸከሙት ከሚችሉት በላይ ነው።በተመሳሳይ፣ ከእንቅልፍ ነጻ የሆነ ቀን በመጫወት ያሳለፈው ልጅዎ እንዳይወድቅ ወይም እንዳይተኛ ሊያደርገው ይችላል። እነዚህን እርስዎ አልፎ አልፎ ማስተካከል የሚችሉባቸው ሁኔታዎች አሉ ምክንያቱም ጊዜያዊ የእንቅልፍ መስተጓጎል ናቸው። ረዘም ላለ ጊዜ ሲመለከቱ፣ ልጅዎ በሌሊት ከእንቅልፉ ሊነቃ ይችላል ።ወደ 6 ወር ዕድሜው ሲቃረብ እንኳን እስኪያቅፏቸው ወይም እስክታቀፏቸው ድረስ ተመልሶ ለመተኛት ፈቃደኛ አይሆንም። ይህ ማለት ልጅዎ በምሽት ራስን ማረጋጋት አልተማረም ማለት ነው። እራስን ማረጋጋት የሚከሰተው ልጆች በሌላ ሰው ላይ ከመተማመን ይልቅ እራሳቸውን ማረጋጋት ሲማሩ ነው።አንድ ልጅ ራሱን እንዲያረጋጋ ማስተማር ና መረዳት ያስፈልጋል ።ይህ ደግሞ ልጅዎን “እንዲጮኽ” ከመጠየቅ ጋር ተመሳሳይ ነገር አይደለም። የእንቅልፍ አፕኒያ የእንቅልፍ አፕኒያ አስፈሪ ነው ምክንያቱም ልጅዎ ብዙ ጊዜ በሚተኛበት ጊዜ ለ 10 ሰከንድ ወይም ከዚያ በላይ ጊዜ መተንፈስ ያቆማል.።በአብዛኛዎቹ ሁኔታዎች፣ ልጅዎ ይህ እየሆነ እንዳለ ምንም አያውቅም። በተጨማሪም ልጅዎ ጮክ ብሎ እንደሚያንኮራፋ፣ አፋቸውን ከፍተው እንደሚተኙና በቀን ውስጥ ከመጠን በላይ እንደሚተኛ ሊያስተውሉ ይችላሉ። ይህ በልጅዎ ላይ መከሰቱን ካስተዋሉ በተቻለ ፍጥነት የጤና እንክብካቤ ባለሙያን ያነጋግሩ። የእንቅልፍ አፕኒያ የመማር እና የባህርይ ጉዳዮችን አልፎ ተርፎም የልብ ችግሮች ሊያስከትል ይችላል.።በልጅዎ ላይ ምልክቶችን ካዩ እርዳታ መፈለግዎን ያረጋግጡ። እረፍት የሌለው እግር ሲንድሮም አርኤልኤስ የአዋቂዎች ችግር እንደሆነ ይታሰብ ነበር፣ ነገር ግን ሬስትለስለስ ሌግስ ሲንድረም ፋውንዴሽን እንደሚለው፣ አንዳንድ ጊዜ በልጅነት ጊዜ እንደሚጀምር ጥናቶች ያሳያሉ። ልጃችሁ “መንቀጥቀጦች” ስላለባቸው ወይም በላያቸው ላይ ትኋን ሲሳበብ ስለሚሰማው ቅሬታ ሊያማርር ይችላል፣ አንዳንድ እፎይታ ለማግኘት በአልጋ ላይ በተደጋጋሚ ቦታ ይለውጣሉ። አንዳንድ ልጆች በትክክል የሚተኙበት ሁኔታ እንደማይመቻቸው አይገነዘቡም,።ነገር ግን በ RLS ምክንያት ደካማ እንቅልፍ ያጋጥማቸዋል። ለ RLS በርካታ የሕክምና ዘዴዎች አሉ።ምንም እንኳን ብዙዎቹ በልጆች ላይ በደንብ አልተሞከረም።በአዋቂዎች ውስጥ እነዚህ ሁለቱንም የቫይታሚን ተጨማሪዎችና መድሃኒቶች ያካትታሉ. ለእርስዎ ትክክል የሆነውን ነገር ከሐኪምዎ ጋር ይነጋገሩ። የምሽት ሽብር( ልጅን በህልም ወይም በሌላ ነገር ማስፈራራት) የምሽት ሽብርተኝነት ከቅዠት በላይ ነው, በቤተሰብ ውስጥ ያሉትን ሁሉ ሊያስፈራሩ ይችላሉ። በልጆች ላይ ከአዋቂዎች በበለጠ የተለመደ፣ የሌሊት ሽብር አንድ ሰው በድንገት ከእንቅልፍ እንዲነሳ ያደርገዋቸዋል፣ በጣም ፈርቶ ወይም እየተረበሸና ብዙ ጊዜ እያለቀሰ፣ ይጮኻል።አልፎ አልፎ በእንቅልፍ ሲራመድ። ብዙውን ጊዜ እነሱ በትክክል አይነቁም,።አብዛኛዎቹ ልጆች ትዕይንቱን እንኳን አያስታውሱም። ብዙ ጊዜ የሌሊት ሽብር የሚከሰቱት REM ባልሆነ እንቅልፍ ውስጥ ነው - አንድ ልጅ ከመተኛት ከ90 ደቂቃ በኋላ ነው። ለለሊት ሽብር ምንም አይነት ህክምና የለም፣ ነገር ግን ከእንቅልፍ መርሃ ግብር ጋር በመጣበቅ ።የሌሊት ረብሻዎችን በትንሹ በመጠበቅ የመከሰት እድልን ለመቀነስ መርዳት ይችላሉ። የልጅዎን እንቅልፍ ለማሻሻል ጠቃሚ ምክሮች ወላጆችና ተንከባካቢዎች የልጃቸውን የእንቅልፍ ጥራት ለማሻሻል ንቁ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ።አዲስ ፍራሽ ማግኘት ወይም የሚተኛበትን ቦታ ጭምር መቀየር።ሌሊቱን ሙሉ የልጅዎን ምቾት ይጨምራሉ። ኤክስፐርቶች አንድ ልጅ የሚያስፈልጋቸውን እረፍት እንዲያገኝ ለመርዳት ብዙ መንገዶችን ይመክራሉ- መዝናናትን ያበረታቱ። ከመተኛቱ በፊት ሞቅ ያለ ገላ መታጠብ ወይም ጸጥ ያለ ማንበብ ያስቡ. በዚህ ጊዜ የመኝታ ክፍሉ መብራቶች እንዲደበዝዙ ያድርጉ።በመኝታ ሰዓት፤ክፍሉ ጨለማና ምቹ በሆነ የሙቀት መጠን መኖሩን ያረጋግጡ። ሐኪም ማየት ያለበት መቼ ነው አንዳንድ ጊዜ አንድ ልጅ እረፍት ሲያጣ ወይም የእንቅልፍ መዛባት ሲያጋጥመው ማወቅ ከባድ ሊሆን ይችላል። ደካማ የእንቅልፍ ጊዜ ካለፈ በኋላ ጠዋት ከልጅዎ ጋር ይነጋገሩ።ልጅዎ አንድን ቅዠት ማስታወስ ከቻለ ምስሎቹ ትክክል እንዳልሆኑ ለማሳወቅ ከእነሱ ጋር ይነጋገሩ። ልጅዎ በእንቅልፍ መራመድን ወይም በምሽት ሽብር ውስጥ መግባቱን ማስታወስ ካልቻለ፤ የሕክምና ክትትል የሚያስፈልገው ሁኔታን ሊያመለክት ይችላል.፤ስለእነዚህ ክስተቶች ከጤና አጠባበቅ ባለሙያ ጋር ይነጋገሩ ወይም እንቅልፍን ለማሻሻል ያደረጋችሁት ሙከራ ውጤት ካላመጣ ሆስፒታል መሄዱ ጠቃሚ ነው። ስለልጅዎ ስጋት በሚኖርበት ጊዜ ከዶክተር ጋር ለመነጋገር ምቾት ሊሰማዎት ይገባል።በተለይም የልጅዎን እንቅልፍ ለማሻሻል ያደረጋችሁት ሙከራ የተሳካ ካልሆነ ሐኪሙ ጠቃሚ መመሪያ ሊሰጥ ስለሚችል ሆስፒታል መሄድ ጠቃሚ ነው። በተለይም ሐኪምዎ ወይም የሕፃናት እንቅልፍ ባለሙያ የሚከተሉትን ማድረግ ይችላሉ: ቤት ውስጥ መተግበር የሚችሉት እንቅልፍን ለማሻሻል እቅድ ለማውጣት ያግዙ ተደጋግሞ የሚነሱ ጥያቄዎች በልጆች ላይ ደካማ እንቅልፍ የሚያመጣው ምንድን ነው? በልጆች ላይ ደካማ እንቅልፍ ብዙ ምክንያቶች አሉ ልጆች ጥሩ የምሽት እረፍትን የሚከለክሉ እንደ እንቅልፍ አፕኒያ ያሉ አካላዊ ሁኔታዎች ሊኖራቸው ይችላል። በተጨማሪም ውጥረት ወይም ጉዳት ሊያጋጥማቸው ይችላል። የአመጋገብ ልማድና ምቹ የመኝታ አካባቢ አለመኖር ምክንያቶች ሊሆኑ ይችላሉ።የአቴንሽን ዴፊሲት ሃይፐርአክቲቪቲ ዲስኦርደር (ADHD) ወይም ኦቲዝም ስፔክትረም ዲስኦርደር (ASD) ምርመራዎች ደካማ እንቅልፍ ጋር ሊገጣጠሙ ይችላሉ። በልጆች ላይ የእንቅልፍ መዛባትን እንዴት ማከም ይቻላል? ብዙ ጊዜ በቤት ውስጥ ቀላል ለውጦች እንደ የመኝታ ሰዓት መጀመር እንቅልፍን ሊያሻሽሉ ይችላሉ። ዶክተሮች እንደ እንቅልፍ አፕኒያ ወይም አለርጂ ያሉ የጤና ችግሮችን ማከም ይችላሉ። ትክክለኛውን ምርመራ ከህክምና ባለሙያ ወይም ከእንቅልፍ ባለሙያ ማግኘት ብዙውን ጊዜ ከህክምናው በፊት የመጀመሪያው እርምጃ ነው። በልጅነት ጊዜ ሶስት የተለመዱ የእንቅልፍ መዛባት ምንድናቸው? በልጆች ላይ ብዙ ሊሆኑ የሚችሉ የእንቅልፍ መዛባት ዓይነቶች አሉ። በጣም ከተለመዱት መካከል አንዳንዶቹ የእንቅልፍ መራመድ፣ እንቅልፍ ማጣትና ቅዠቶች ናቸው። እነዚህን ልምዶች ያጋጠመው ልጅ እያደጉ ሲሄዱ ብዙ ጊዜ ሊያጋጥማቸው ይችላል። እ.ኤ.አ. በ 2014 ምርምር መሠረት ፣ በእንቅልፍ መራመድ ከ 8 እስከ 12 ዕድሜዎች መካከል ከፍተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል ።17 በመቶ የሚሆኑት ልጆች ይህንን ባህሪ ሲያሳዩ ፣ ከአዋቂዎች መካከል 4 በመቶው ብቻ ናቸው። ልጆች በቂ እንቅልፍ ካላገኙ ምን ይሆናል? ደካማ እንቅልፍ በስሜቱ ላይ ለውጥ ያመጣል፤የሰውነት መቀነስና የበሽታ መከላከል ስርዓት ተግባራትን ይቀንሳል.።አንድ ልጅ በቀን ውስጥ የእንቅልፍና የተናደደ ሊመስል ይችላል።በአሥራዎቹ ዕድሜ ውስጥ ያሉ ልጆች እንቅልፍ ካጡ ስሜታዊ ፈተናዎችን ሊደብቁ ይችላሉ። ልጄን ለመርዳት እንደ ወላጅ ምን ማድረግ እችላለሁ? የሚያረጋጋ የመኝታ ጊዜን ለማዳበር ያስቡበት። ለእነሱ የሚሰራ ስርዓት ለማግኘት ከልጅዎ ጋር ይስሩ። ልጆች አንዳንድ ምርጫዎችን በመስጠት፣ ከመተኛታቸው በፊት ምን ያህል መጽሐፍት ማንበብ እንዳለባቸው፣ በሂደቱ የመስማማት ዕድላቸው ሰፊ ነው። የቤት ውስጥ ቴክኒኮችዎ የማይረዱ ከሆነ ከዶክተር ጋር ይነጋገሩ፤በልጅዎ የእንቅልፍ ጉዳዮች ላይ የሕክምና ምክንያት ሊኖር ይችላል። ተይዞ መውሰድ እንቅልፍ ለሁሉም የሰው ልጅ ፍፁም አስፈላጊ ነገር ነው፣ ነገር ግን በተለይ ለትንንሽ ልጆች እንዲያድጉ፣ እንዲማሩና እንዲሰሩ በቂ ጥራት ያለው እንቅልፍ ለሚያስፈልጋቸው ህጻናት። የእንቅልፍ ችግርን ቀደም ብለው ካዩና ማስተካከል ከቻሉ ወይም ምክር፣ ቴራፒ ወይም ህክምና ካገኙ፣ ለልጅዎ ዕድሜ ልክ የሚቆይ ውለታ ያደርጉታል።ይህ ደግሞ ሊሆን የሚችለው እራሶትን ከጭንቀት ሲያላቅቁ ብቻ ነው።እራሷ ጭንቀት ውስጥ ሆነው ለልጆ ጭንቅት መፍትሄ ሊሆኑ አይችሉም።እንዲያውም ልጆት ላይ ሌላ ጭንቀት ይፈጥራሉ።አበቃው ክብረት ይስጥልኝ። |
