በአፍሪካ ቀንድ ና በውጭ ሀገራት ያለው የወደቡ ሹክሹክታ !

 

 

ከወሰንሰገድ መርሻ ደምሴ

(ደራሲ፣ጋዜጠኛና ማህበራዊ ሀያሲ)

 

የሶማሊያ ጠቅላይ ሚኒስትር ሃምዛ አብዲ ባሬ የኢትዮጵያ መንግስት በሶማሊያ የባህር ዳርቻ ላይ ጥቃት ለመሰንዘርና በቀይ ባህር አዋሳኝ የአረብ ሀገራት ላይ ጥቃት ለማድረስ አቅዷል በማለት ባለፈው ረቡዕ ክስ ማቅረባቸውን  የኒ ሳፋቅ  የተባለው የዜና ወኪል  ገልጿል ።

 

ባሬ በዋና ከተማዋ ሞቃዲሾ  በተካሄደው የአረብ ሊግ አስቸኳይ ስብሰባ ላይ እንደተናገሩት አዲስ አበባ በቀጠናው አዲስ የስነ ሕዝብ አወቃቀር እውነታ ለመፍጠር እንዳሰበች ተናግረዋል።  

 

የአረብ ሀገራት ከሶማሊያ ጋር በመተባበር እጅ ለእጅ ተያይዘው እንዲጋፈጡና «የኢትዮጵያን እቅድ እንዲያከሽፉ»ጠይቀው  ነበር።

 

ንግግራቸውን ተከትሎ  ጠቅላይ ሚኒስትሩ በኤክስ ድረ ገፅ  ላይ በሰጡት አጭር መግለጫ “የቀይ ባህርን መግቢያዎች ለመቆጣጠር ኢትዮጵያ ያቀደችው  እቅድ አደገኛ መሆኑን አጉልቻለሁ።» ብለዋል።

 

የሶማሊያ ጠቅላይ ሚኒስትር ሃምዛ አብዲ ባሬ  ከዓረብ ሊግ ጋር  በቨርቹዋል   ባደረጉት ውይይት ሞቃዲሾ ከሶማሊያ አየር ክልል ወደ ሶማሌላንድ ይጓዝ የነበረውን «ያልተፈቀደ» የኢትዮጵያ አውሮፕላን ከመለሰች ከሰዓታት በኋላ ነበር ውይይቱን  ያደረጉት።

 

ኢትዮጵያ ከሶማሌላንድ ጋር የቀይ ባህር መዳረሻ ስምምነትን ከተፈራረመች በኋላ የሁለቱ ጎረቤት ሀገራት ግንኙነት  እየሻከርና እየተካረረ ነው  የመጣው።

 

ሶማሊያ ስምምነቱ «ህጋዊ አይደለም» ከማለቷም ባሻገር ለመልካም ጉርብትና ስጋትና ሉዓላዊነቷን የሚጥስ ነው በማለት ውሳኔውን  ውድቅ አድርጋለች።

 

ስምምነቱ ጥር 1 ቀን ከተፈረመ በኋላ የሙቃዴሾ መንግሥት በኢትዮጵያ አምባሳደሯን አስጠርታለች።

 

ይሁንና የኢትዮጵያ መንግሥት ውሳኔውን ተንተርሶ «ስምምነቱ የትኛውንም ወገንና አገር አይነካም » ሲል ይከራከራል።

 

ስምምነቱ ኢትዮጵያ በኤደን ባህረ ሰላጤ ቋሚ እና አስተማማኝ የባህር ኃይል ጣቢያ እንዲሁም የንግድ የባህር አገልግሎት እንድታገኝ ይፈቅዳል።

 

ከ1961 እስከ 1991 ከዘለቀው የኤርትራ የነጻነት ጦርነት በኋላ ኢትዮጵያ በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ የቀይ ባህር ወደቦችዋን አጥታለች።

 

እ.ኤ.አ. በ1991 ኤርትራ ከኢትዮጵያ ነፃነቷን አግኝታ ሁለት የተለያዩ ሀገራት መመስረት መቻላቸው።  ኢትዮጵያ በቀጥታ የቀይ ባህርን እና ቁልፍ ወደቦችን እንድታጣ  አስደርጓታል ።

 

የሶማሊያው ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ ከግብፅ ፕሬዝዳንት አብደል ፋታህ ኤልሲሲ ጋር ወሳኝ ውይይት ለማድረግ ባለፈው አርብ ካይሮ  መግባታቸውን የግብፅ  የዜና አውታሪች ተናግረዋል። ኤች ኤም ከካይሮ  እንደገለፀው ጉብኝቱ የመጣው ሁለቱ ሀገራት የሁለትዮሽ ግንኙነታቸውን ለማጠናከር እና በቀጠናው የጸጥታ ጉዳዮች ላይ ለመመካከር በሚፈልጉበት ወቅት  በግብፁ መሪ በኤል ሲሲ  በተደረገ ግብዣ  ነው።

 

የቪላ ሶማሊያ መግለጫ እንዳስታወቀው የሶማሊያው ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ ካይሮ ሲደርሱ ከፍተኛ የግብፅ ባለስልጣናት አቀባበል አድርገውላቸዋል። የሱማሊያው ፕሬዝዳንት ከኤል-ሲሲ እንዲሁም ከግብፁ ጠቅላይ ሚኒስትር ሙስታፋ ማድቡሊ እና ከሌሎች ከፍተኛ ሚኒስትሮች ጋር መነጋገራቸው  ተገልጿል  ።

 

የግብፅ መንግስት ለሶማሊያ ነፃነት እና የግዛት አንድነት የማያቋርጥ ድጋፍ  ማሳየቱንና በተለይም በቅርቡ ኢትዮጵያ ከሶማሌላንድ ጋር የተፈራረመችውን አከራካሪ ስምምነት አጥብቃ እንደምታወግዝ  ይገልጻል። 

  

ይህ ስምምነት የሶማሊያን ነፃነትና አንድነት በመጣስ በአለም አቀፉ ማህበረሰብ ውስጥ ስጋት ፈጥሯልም ሲል ይናገራል።

 

የፕሬዚዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ የካይሮ ጉብኝት በሶማሊያ እና በግብፅ መካከል በኢኮኖሚ፣ በፖለቲካ እና በጸጥታ ጉዳዮች ላይ ያላቸውን ትብብር ያጠናክራል ተብሎ ይጠበቃል። መሪዎቹ ቀጣናዊ መረጋጋትን ለመፍጠር እና የአፍሪካ ቀንድ የሚያጋጥሟቸውን የጋራ ፈተናዎች ለመፍታት ያለመ ውይይት እንደሆነ ተገልጿል።

 

በቀይ ባህር አካባቢ ያለው  ጆ ፖለቲካዊ አቀማመጡ  የተመቸ በመሆኑ የአፍሪካ ቀንድ አካባቢ አሜሪካን እና የምዕራብ አውሮፓ አጋሮቿን ከሩሲያ እና ከቻይና ጋር  ጭምር የሚያጋጭበት የጂኦፖለቲካል አውድማ ሆኖ  ክልሉ እንደቀጠለ ነው።

 

ባለፉት አስርት አመታት የመካከለኛው ሀገራቶችና  የባህረ ሰላጤ ሀገራት እንደ ቱርክ፣ ኢራን፣ ግብፅ፣ ዩናይትድ አረብ ኤምሬትስና ሳውዲ አረቢያ በህንድ ውቅያኖስ ፣ በቀይ ባህር ፣ በኤደን ባህረ ሰላጤና በስዊዝ ካናል ላይ በተዘረጋው የአለም እጅግ የተጨናነቀ የመርከብ መስመሮችን ለመያዝ በማሰብ አሸባሪዎች  ሳይቀሩ  በክልሉ ወደ ፍልሚያው  የገቡበት ሁኔታ  ነው  ያለው።

 

እንደ ሶማሊያ፣ ጅቡቲ፣ ኤርትራ ና ሱዳን ባሉ የቀጣናው የባህር ጠረፍ ሀገራት ላይ ያለው ተጽእኖ የቀዝቃዛ ጦርነት ዘይቤን ታላቅ የሃይል ፉክክር ስጋት ላይ የሚጥል ከመሆኑም ባሻገር የልዕለ ኃያላን መንግሥታትን ፉክክር ውስጥ  እንዲገቡ አድርጓቸዋል። በአፍሪካ ረጅሙን የባህር ዳርቻ የምታስተዳድረው  ሶማሊያ ከግዙፉ የተፈጥሮ ሀብቷ እና ባብ-ኤል-ማንደብ በሮች ላይ የምትገኝ ስትራተጂያዊ ቦታ በመያዝ እንደ ወሳኝ  ሀገር  ተደርጋ  ትቆጠራለች። ክልሉ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በፖለቲካ ውዝግብና በአየር ንብረት መዛባት ስትታመስ  የቆየችው ሱማሊያ  እራሷን በገነጠለችው ሱማሌላንድና ከኢትዮጵያ የተደረገው ስምምነት ከፍተኛ እራስ ምታት ሆኖባታል።

 

ይህ የመግባቢያ ስምምነት (MOU) በኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ና በተገነጠለችው የሶማሊላንድ ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ መካከል የተፈረመው  ስምምነት አዲስ ውጥረትን የቀሰቀሰ ሲሆን በቀጣናው ና በአለም አቀፍ ደረጃ ስጋቶችን  ማስነሳቱም አልቀረም። ገና ያልፀደቀው ስምምነት ኢትዮጵያ የንግድ የባህር በር  እንድታገኝ ና በቀይ ባህር ላይ የባህር ሃይል በሊዝ እንድትይዝ  እንደአስቻላት  ተገልጿል። በተጨማሪም የመግባቢያ ሰነዱ ሶማሌላንድ በኢትዮጵያ አየር መንገድ ድርሻ እንደምትሰጥ እና በምላሹ ኢትዮጵያ  ግዛቴንና ሉዓላዊነት የሚጥስ ነው  ሶማሊላንድን እውቅና መስጠት አትችልም በማለትም የሙቃዴሾ መንግሥት  ትከራከራለች።

 

የሶማሊያን ሉዓላዊነት፣ የግዛት አንድነት ለማስጠበቅ  ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ (HSM) ህገ ወጥ የወደብ ስምምነትን አስመልክቶ ከባድ ማስጠንቀቂያ ሰጥተዋል «ዝም ብለን ቆመን ሉዓላዊነታችን ሲደፈርስ አንመለከትም።» ሲሉ ሶማሊያ ግዛቷን ትጠብቃለች ብለዋል። በ «ሁሉም አስፈላጊ መንገዶች» ካሉ በኋላ  «ይህ ህግ በአለም አቀፍ ህግ መሰረት አንድነታችንን፣ ሉዓላዊነታችንና የግዛት ንፁህነታችንን ለመጠበቅ ያለንን ቁርጠኝነት የሚያሳይ ነው»በማለት  ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ የወደብ ስምምነቱን የሚሽር ረቂቅ ህግ በመፈረም በፍጥነት ተንቀሳቅሰዋል።

 

በሺዎች የሚቆጠሩ የሶማሊያ ተቃዋሚዎች ፕሬዝዳንታቸውን ለመደገፍ በሞቃዲሾ እና በመላ ሀገሪቱ ጎዳናዎች በመውጣት በሱማሌ ላንድ ፤ሀርጌሳ፣ ቡራዩ እና አዱል ክልል ተቃዋሚዎችም ተቀስቅሰዋል። ተጨማሪ የዲፕሎማሲያዊ የበላይነትን ለማሳየት ሶማሊያ አምባሳደሯን ከአዲስ አበባም አስመጥታለች።

 

ሱማሌ የምትለው ኢትዮጵያ ለባህር መዳረሻ የምታደርገው ጉዞ በከፊል የሚመራው በአጼ ምኒልክ ዘመን እና በአጼ ዮሃንስ ዘመን በገዥዎቿ በነበሩት የንጉሠ ነገሥት ምኞት  ላይ ያተኮረ ነው ባይ ነች ። ይህም አሳሳችና፣ የተስፋፊነት አመለካከከት በቅርቡ በአዲስ መልክ የተቀሰቀሰው  በመሪዋ  በዶክተር አብይ አህመድ ባለፈው አመት ኢትዮጵያ በህጋዊ መንገድ ባለቤት ያልሆነችውን የባህር ላይ መዳረሻ ለሀገራቸው እንደ «ህልውና ጉዳይ» በማወጅ ኢትዮጵያ ወደብ ፍለጋ በኃይል ልትጠቀም እንደምትችል  በማሳየታቸው  ነው  በማለት ትከሳለች ። እንዲያውም በአማራና በኦሮሚያ ክልሎች እየተቀጣጠለ ካለው ግጭት ትኩረትን ለማስቀየርና የመስፋፋት ህልማቸውን አንግበው ፣ከሀገር ውስጥ ጦርነት-ቀስቃሽነት ባሻገር ፖሊሲያቸውንና  ኢኮኖሚያቸውን እየፈራረሱ ስለሆነ የኢትዮጵያ ህዝብ  ሀሳብ ለማስቀየር የታሰበ  ነው ብይ ነች ሱ ማሊያ።

 

በሱዳን ቀጣይነት ያለው ግጭት  ፤በሱማሌ ያለው አለመረጋጋትና ሽብርተኛ መበራከት በቀጠናው ውስጥ  ሰላም  የመገኘቱ ሁኔታ አጠራጣሪ ያደርገዋል።በኢትዮጵያ  በአማራ እና በኦሮሚያ ክልሎች እየተባባሰ ያለው የማህበረሰብ ግጭት በ'ትግራይ  የቆመው የእርስ በርስ ጦርነት  መቋጫ በተመለከተ የፕሪቶሪያው ስምምነት አልተከበረም የሚለው ሁኔታ እየተጠናከረ መምጣት የኢትዮጵያን የፖለቲካ ምህዳር አሳሳቢ ያደርገዋል። በኢትዮጵያና በሱዳን ያለው  የእርስ በእርስ ግጭት ሁኔታው እየተፈታ ያለ ቢመስልም ፣ በሱማሌ ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ  መሪነት የሶማሊያ  ዲፕሎማሳዊ ዘመቻ  ቀጣናውን ሊለውጥ የሚችል  ነገር ሊፈጠር ይችል ይሆናል የሚል አስተሳሰብ  ያላቸው  ወገኖች  አሉ።

 

መቀመጫውን በጀርመን ያደረገው ሴንተርዮን ኢንተርናሽናል እንደገለጸው፣ ፕሬዝደንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ በአማፂው ቡድን አልሸባብ ላይ ሽብርተኝነትን ለመከላከል ባሳዩት ቁርጠኝነትና በአለም አቀፍ ጉዳዮች ላይ ባሳዩት ተራማጅ እና የሚወደስ አቋማቸው ትልቅ ተስፋ ሰንቀዋል በማለት ይገልጹላቸዋል። . ከዓለም አቀፍ አካላት ጋር ያለውን ትብብር  ይበልጥ  እንዲያጠናክሩ አድርጓቸዋል በማለትም  ያክላል።

 

ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ የወደብ ስምምነት የሀገሪቱ ፕሬዝዳንት የተስፋና የመረጋጋት ምልክትን ይወካል  በማለት ይወቅሳሉ።የሱማሌ ፕሬዝዳንት ባለራዕይ እና አርአያነት ያለው አመራር  እያሳዩ በመሆናቸው ክልሉን ወደ ብሩህና የተረጋጋ የወደፊት ጊዜ ሊያመሩት ይችላሉ ይሏቸዋል። የዓለም መሪዎች ከሶማሊያ የቅርብ አጋሮች እንደ ቱርክ፣ ግብፅ እና ሳዑዲ አረቢያ ጋር በተደረገው የወደብ ስምምነት ላይ  ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ ስምምነቱን በፍጥነት በማውገዝ የወደብ ስምምነቱን ሙሉ በሙሉ ወዳጅ የሆኑ ሀገራቶቻቸው እንዲያወግዙላቸው ይፈልጋሉ። ዓለም አቀፍ ኃያል አጋሮች አሜሪካ፣ አውሮፓ ህብረት፣ ቻይና፣ የአፍሪካ ህብረት (AU)፣ የአረብ ሊግ ጨምሮ የሶማሊያን ሉዓላዊነትና የግዛት አንድነት እንደሚጠበቅና በኢትዮጵያ ለተፈጠረው  ቀውስ በሰላማዊ መንገድ እንዲፈታ ጥሪ ሲያቀርቡ  መቆየታቸውን  የሱማሊያ ሚዲያዎች  ሳይቀሩ  ሲዘግቡ ቆይተዋል።

 

ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ የዲፕሎማሲያዊ መንገዱን ከግብፅ ዲፕሎማቶች ጋር በመወያየት የሞቃዲሾ መንግሥት ከግብፅ ይሁንታን አግኝቷል።በተጨማሪም ከፕሬዚዳንት ኢስያስ አፈወርቂ ጋር ለመገናኘት ወደ ኤርትራም ትጉዘው ክልላዊ ግንኙነቶችን ለመፍጠር ያለመ ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ለመውሰድና ድጋፍ ለማግኘት በቅተዋል። ግብፅ በበኩሏ በሶማሊያ ላይ የሚደርሱ ስጋቶችን ለመከላከል የታለመ  ትብብር ለማድረግ  ፕሬዝዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድን ወደ ካይሮ ጋበዛ ነበር። ቱርክ ደግሞ ለሶማሊያ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ አንድነት፣ ሉዓላዊነትና የግዛት አንድነት ያላትን ቁርጠኝነት በማረጋገጥ ይህ አቋም የአለም አቀፉም መስፈርት መሆኑንም አጽንኦት ሰጥታለች በማለት ሱማሊያኖች ከየአቅጣጫው ድጋፍ  ማግኘታቸውን ይናገራሉ። ሶማሊያ በቀጠናው  ተቀባይነት ያላትንና ተፅዕኖ ፈጣሪ መሆኗን የሚያሳይ ሌላ ግልጽ ማሳያ የሚሆነው በኡጋንዳው ፕሬዝዳንት ዩዌሪ ሙሴቬኒ በካምፓላ አስተናጋጅነት በተጠናቀቀው የኢጋድ ተጨማሪ መደበኛ የመሪዎች ጉባኤ ላይ በማያሻማ መልኩ «ሉዓላዊነትን፣ አንድነትን የማክበር ዋና መርሆችን በማያሻማ መልኩ አረጋግጦልናል።»  በማለት የሶማሊያ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ መንግሥት ገልጿል። የኢጋድ መግለጫ አክሎም «ከሶማሊያ ጋር የሚደረግ ማንኛውም ግንኙነት የተገለጹትን መርሆች የሚያከብር መሆን አለበት፣ እናም ማንኛውም ስምምነት  በሶማሊያ ፌዴራል መንግስት ፈቃድ መፈፀም አለበት» ማለቱን ተናግሯል ብለው ይገልጻሉ።

 

ሰማሊዎች በኢጋዱ ስብሰባና ውሳኔ ደስተኞች ናቸው። እንደነሱ አገላለፅ በቴክኒካዊ አነጋገር፣ የኢጋድ መግለጫ፣ ኢትዮጵያ ከሶማሊያ ጋር ሌላ የንግድ ልውውጥ እንዲያደርጉ፣ የመግባቢያ ሰነዱን ትተው ከፌዴራል ሥልጣን ካለው መንግሥት ጋር በተያያዙ ጉዳዮች ላይ በቀጥታ ከማንኛውም አባል ሀገር ወይም ክልል ጋር ከመገናኘት ይቆጠቡ ማለት  እንደሆነ የሙቃዲሾ መንግሥት ይናገራል ። የኢጋድ መግለጫ ለሶማሊያ እንደ ትልቅ ዲፕሎማሲያዊ ድል  አድርገው  ነው  የሚቆጥሩት ።

 

የአብይ የብሄራዊ ደህንነት አማካሪ አቶ ሬድዋን ሁሴን ስምምነቱን ይፋ ባደረጉበት ወቅት «ስምምነቱ ሁለንተናዊ ጥቅም ያለው ሲሆን ኢትዮጵያ ከሶማሌላንድ ጋር ወታደራዊ እና የስለላ ልምዶቿን ታካፈላለች። ይህንን ለማመቻቸት ኢትዮጵያ በሶማሊላንድ የጦር ሰፈር እና የንግድ ባህር ቀጠና ትቋቋማለች።» ብለዋል።

 

ጠቅላይ ሚኒስትር ዶ/ር ዐቢይ ይህ ስምምነቱ የኢትዮጵያን መነቃቃት ለማስጀመር ይረዳል ብለው ተስፋ አድርገዋል። ዶክተር አብይ ከአንድ አመት በኋላ የኖቤል የሰላም ሽልማት እንዲያገኝ የረዳው ሁለቱ ሀገራት በሰፊው የተነገረለትን የሰላም ስምምነት በ2018 ከተፈራረሙ ወዲህ ኢትዮጵያ ከውጭ የምታስገባውን እቃ ወደ ኤርትራ ወደቦች የማዞር ፍላጎት አላት ተብሎ  ነበር።

 

ግን ይህ ፈጽሞ  እውን ሊሆን አልቻለም።

 

«ከዚህ በፊት ዶክተር አብይ ከኤርትራው ፕሬዝዳንት ኢሳያስ አፈወርቂ ጋር ወደ ቀይ ባህር ለመግባት ግላዊ ግንኙነት ፈጥረው ነበር ነገርግን የፕሪቶሪያ ስምምነት የሁለቱ ሀገሮች  ግንኙነት ወድቅ እንዲሆን አድርጓል።» ሲሉ ደራሲና ተመራማሪ መሀመድ ኬይር ኦመር በ2022 የተካሄደውን የሽምግልና የሰላም ሂደት በመጥቀስ ሁኔታውን ያብራራሉ። የኢትዮጵያ ጦርነት በሰሜን ትግራይ ክልል። በዚያ ግጭት ወታደሮቿ ከኢትዮጵያ ጋር የተባበሯትን የኤርትራ  ስምምነትን ተቃወመች።

 

በአገሯ ውስጥ ከአማራ ከፋኖ ታጣቂዎች ጋር ግጭት እንዲሁም በኦሮሚያ የተፈጠረው  አለመረጋጋት ለዶክተር አብይ ቁልፍ የሆነውን ብዙ የህዝብ ድጋፍ  የነበራቸውን አካባቢዎች እንዲዳከም  አድርጓል ። እ.ኤ.አ. በ2023 መጨረሻ ላይ የኢትዮጵያ መንግሥት የዩሮ የቦንድ ክፍያ አለመፈጸም በጠቅላይ ሚኒስትሩ ላይ ጫና  እንዲፈጠር አድርጓል።

 

በአፍሪካ ቀንድ ና በውጭ ሀገራት ያለው  ሹክሹክታ 

 

ለአስርት አመታት አንጻራዊ መረጋጋትን ያገኘችው ሶማሌላንድ ውስጥ አሁንም ችግሮች አሉ። በነሀሴ ወር ሰራዊቱን ከላሳኖድ ከተማ ገፍተው ካወጡት የህዝባዊ አመጺ ኃይሎች ጋር መንግሥት  እየታገለ  ነው።

 

ይሄ ግጭት በሶማሌላንድ ተግባራዊ መሆኑ ከሙቃዲሾ ጋር ሲነፃፀር ምንም ላይመስል ይችላል።ይህ ብቻ አይደለም በሱማሌ መረጋጋትን በማስጠበቅ ላይ ለነበረው  ሀገር የዕውቅና ተስፋ እንደ መናኛ ይቆጠራል። ነገር ግን አንዳንድ ታዛቢዎች ግጭቱ ምክንያቱ የሱማሌላንዱ ፕሬዝዳንት ቢሂ በአዲስ አበባ ስምምነቱን ለመፈረም ምክንያት ከሆነ ግልጽ አይደለ ም  ይላሉ።

 

የሶማሊያ የዜና ፖርታል የሆርን ዲፕሎማት መስራች እና ከፍተኛ አዘጋጅ መሀመድ አብዲ ዱአሌ «ስምምነቱን ከ1991 ጀምሮ ያላትን አለም አቀፍ እውቅና ለማግኘት የምታደርገውን ጥረት ከግምት ውስጥ በማስገባት ስምምነቱን ከሶማሌላንድ ወቅታዊ የሀገር ውስጥ ጉዳዮች ጋር ማገናኘቱ በጣም ግምታዊ ነው።» ብለዋል። «ሶማሊላንድ… ከኢትዮጵያ ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት የመሰረተችው የወደብ ስምምነቱ ከመታወቁ በፊት ነው።» 

ለዛሬው በዚሁ ይብቃኝ  ።ክብረት ይስጥልኝ ።