በሰሜኑ ጦርነት የአሜሪካና የኤርትራ ጣልቃ ገብነት እንዲሁም የኢትዮጵያ ማስጠንቀቂያ ! ከወሰንሰገድ መርሻ ደምሴ (ደራሲ፣ጋዜጠኛና ማህበራዊ ሀያሲ)
በሰሜኑ የትግራይ ክልል ጦርነቱ ከተጀመረበት ጊዜ አንስቶ ኤርትራ በኢትዮጵያ በኩል ፤አሜሪካ ደግሞ በህወሓት በኩል ከጎን ቆመዋል።
አሜሪካ ህወሓትን ከሞት ለማዳን የማታደርገው ነገር የለም።ከፖለቲካዊው ቁማር ጨዋታ ባሻገር በኢትዮጵያ ላይ የተለያዩ ተፅእኖዎችን በማድረግ መሪዎቻችንን ማስፈራራቷን ቀጥላለች።ኤርትራ በበኩሏ የኢትዮጵያን ጦር እየመራች ከ70 በመቶ በላይ የትግራይ ክልልን የኢትዮጵያ ሰራዊት እንዲቆጣጠር አድርጋለች።ሁለቱም ወገኖች ላይ የተለያዩ ስሞታዎችና ቅሬታዎች እየተሰሙ ነው።በዚህና በሌሎች የሰሜኑ ጦርነት ዙሪያ የቀረበው ሀተታ እንደሚከተለው ቀርቧል።
የኢትዮጵያ ተፋላሚ ወገኖች ለሁለት ዓመታት በዘለቀው አስከፊ ግጭት ለመጀመሪያ ጊዜ መደበኛ የሰላም ድርድር ላይ ሲገኙ፣ በትግራይ ክልል ውዝግብ ውስጥ የሚገኙ እማኞች ለአሶሼትድ ፕሬስ እንደገለፁት ከጎረቤት ኤርትራ የመጡ ኃይሎችና ተባባሪዎቻቸው ሰላማዊ ሰዎችን እየገደሉና እየዘረፉ ነው ሲል አሶሺየትድ ፕሬስ ገለፀ። የኢትዮጵያ ጦር ወደ ክልሉ ዋና ከተማ መቀሌ እያቀና መሆኑም ታውቋል ።
የትግራይ ክልል የኢንተርኔትና የቴሌፎን አገልግሎት በመቋረጡ የተነሳና ከትግራይ ነጻ የሆኑ ጋዜጠኞች እንዳይገቡ በመከልከላቸው ከአምስት ወራት በኋላ በነሀሴ ወር በድጋሚ የተቀሰቀሰውን ጦርነት መረጃ ለማግኘትና ህዝቡን ለማነጋገር አስቸጋሪ እየሆነ መምጣቱን ታዛቢዎች ይናገራሉ። ዩናይትድ ስቴትስ በአሁኑ ጊዜ ግጭቱ በጣም በአስከፊ ሁኔታ እየተባባሰ በመምጣቱ የተነሳ በሁሉም ወገኖች በደል እየተፈፀመ ስለሆና በጦርነቱ ምክንያት በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ሊሞቱ እንደሚችሉ ከወዲሁ ግምቷን አስቀምጣለች ።
አሶሺየትድ ፕሬስ ከሽሬ፣ ከአክሱምና ከአድዋ ከተሞች የተውጣጡ ምስክሮችን አነጋግሯል፣ እነዚህም የኢትዮጵያና የኤርትራ ኃይሎች ከትግራይ አማፂ ጋር እየተፋለሙ እንደሚገኙ ገልፀዋል ። ግለሰቦቹ መንግሥትን በመፍራት ሁሉም ስማቸው እንዳይገለጽ ጠይቀዋል። ባለፉት ሳምንታት ምን ያህል ሰላማዊ ዜጎች እንደተገደሉ በአሁኑ ወቅት ግልጽ አይደለም።
በዚህ ሳምንት ለነፍሱ በመስጋት ወደ ሽሬ የተዛወረው የአክሱም ተወላጅ የእርዳታ ሰራተኛ ቢያንስ ከእሁድ ጀምሮ ሰላማዊ ዜጎች በኤርትራ ሃይሎች እየተገደሉ መሆኑን ተናግሯል።
ማክሰኞ ሲሸሹ "ከአክሱም 4 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ባለ መንደር ውስጥ የአራት የትግራይ ተወላጆች አስከሬን አይቻለሁ" ሲል ተናግሯል። አስከሬኖቹ የሲቪል ልብስ የለብሱ እንደሆነ ገልፀዋል ። "ሰዎች በፍርሃት ውስጥ ተውጠው እየኖሩ ነው።'' ብሏል።
ኤርትራዊያንም እህል ያቃጥሉ ነበር ሲል ተናግሯል። - በሽሬ አንድ የአለም አቀፍ ግብረሰናይ ድርጅት ባልደረባ የኤርትራ ሃይሎች ተሽከርካሪዎችንና የቤት እቃዎችን እየዘረፉ እንደሚገኙና አንዳንድ ጊዜም የተሰረቁ እቃዎችን ይዘው በመጡ ግመሎች ላይ ይጭናሉ። ሲል ተናግሯል።ኤርትራዊያን የተፈናቀሉ ሰዎች ካምፕ ገብተው እንደነበርና ቀደም ሲልም የአካባቢውን አየር ማረፊያ መቆጣጠራቸውን ተናግሯል።
''የኢትዮጵያ ሃይሎች አልፎ አልፎ የኤርትራን ሃይሎች ለማስቆም ሞክረዋል ''ሲሉ ሁለት እማኞች ተናግረዋል። የአክሱም ሰው ደግሞ "ነገር ግን ኤርትራውያንን በቀላሉ ይመለከቷቸዋል።" ይላል የአክሱም ሰው አንዳንድ ጊዜ ለማስቆም ይሞክራሉ,።ነገር ግን ከአቅማቸው በላይ ነው።'' ሲሉ ተናግረዋል።
የኢትዮጵያ መንግስት ቃል አቀባይ አቶ ለገሰ ቱሉ ስለ ክሱና የኢትዮጵያ ሃይሎች በኤርትራውያን ላይ ምንም አይነት ቁጥጥር ሲያደርጉ አልታዩም ለሚለው ለህዝቡ ቅሬታ ለቀረበላቸው ጥያቄ ምላሽ አልሰጡም።
በአፍሪካ ህብረት የሚመራው የኢትዮጵያ መንግስትና የትግራይ ክልል ባለስልጣናት ውይይቱ ዛሬ እሁድ እንደሚጠናቀቅ መንግስታቸው የገለጸ ቢሆንም በኢትዮጵያ መንግስትና በትግራይ ክልል ባለስልጣናት መካከል የተደረገው የሰላም ድርድር ላይ ግን ኤርትራ የውይይት አካል አይደለችም። ኤርትራ ከትግራይ ክልል ጋር የሚያዋስናት ጥልቅ ድንበር ያላት ሲሆን ማንኛውንም ስምምነት በድንበሩ ዙሪያ ይከተሉ እንደሆነ ግልጽ የሆነ ነገር የለም።
የትግራይ ባለስልጣናት መሰረታዊ አገልግሎቶችን ማለትም የመብራትና የባንክ አገልግሎቶችን ከማደስና ሰብአዊ እርዳታ ያለገደብ እንዲያገኙ ከማድረግ በተጨማሪ ኤርትራውያን ከክልሉ እንዲወጡ ይፈልጋሉ። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ለትግራይ ዕርዳታ የማድረስ እ.ኤ.አ. ነሀሴ 23 ያበቃው ጦርነቱ እንደገና ከመጀመሩ አንድ ቀን ቀደም ብሎ ነው “የፌዴራል ፈቃድ እጦት” እንዲሁም የተመጣጠነ ምግብ እጥረትና የመድኃኒት እጥረት መስፋፋቱን አስጠንቅቋል።
የትግራይ ሃይል መሪ አቶ ታደሰ ወረድ እንዳሉት የኢትዮጵያ መንግስት የኤርትራ ሃይሎች ትግራይን ለቀው ለመውጣት ለሚደረገው ማንኛውም የሰላም ጥረት ዘላቂነት ያለው መሆኑን ማረጋገጥ አለበት።
በጦርነቱ የመጀመሪያዎቹ ሳምንታት፣ ከኤርትራ በመጡ ሃይሎች ግድያና አስገድዶ መድፈርን ጨምሮ መጠነ ሰፊ ዘረፋና ጥቃት መፈጸሙን የዓይን እማኞች ለአሶሺየትድ ፕሬስ ገልጸው ነበር። ሀገሪቱን በፕሬዝዳንትነት የሚመራው ብቸኛው ፕሬዝዳንት ኢሳያስ አፈወርቂ ከትግራይ መሪዎች ጋር ለረጅም ጊዜ ሲጠሉ ቆይተዋል። ለወራት ያህል ባለፉት ሁለት አመታት የኢትዮጵያው ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ የኤርትራውያንን ትግራይ ውስጥ መገኘታቸውን አስተባብለዋል።
ጦርነቱ እንደገና ካገረሸ በኋላ ዳግመኛ ኤርትራውያን የኢትዮጵያን ጦር እየመሩ ተመልሰዋል። በኤርትራ ውስጥ ያሉ ሰዎች አዲስ ወታደራዊ ንቅናቄን እየመሩ ሲሆን የሳተላይት ምስሎች እንደሚያሳዩት በትግራይ ክልል ድንበር አካባቢ ወታደራዊ ክምችት መታየቱን ገልፀዋል ።
አሁን በሁሉም ወገን የተመዘገበው የመብት ጥሰት በሚቀጥለው ሳምንት ሁለት አመት ሊሞላው ነው ተብሏል። በትግራይ የሚፈጸመውን ግፍ አስመልክቶ አለም አቀፍ መግለጫዎች እየጨመሩ መጥተዋል። የዩኤስ ሆሎኮስት መታሰቢያ ሙዚየም በዚህ ሳምንት “የዘር ማጥፋት አደጋ ከፍተኛ ነው” ሲል አስጠንቅቋል። “የኢትዮጵያ የጸጥታ ሃይሎች በኤርትራ ሃይሎችና በአማራ ልዩ ሃይል እየተደገፉ ቁልፍ ከተሞችንና ከተሞችን በያዙበት ወቅት ሁኔታው በጣም ተባብሷል” ብሏል።
ሁኔታውን አስመልክቶ የኢትዮጵያ መንግስት አርብ ዕለት ባወጣው መግለጫ “እጅግ ከባድ የስም ማጥፋት ዘመቻ ነው ”ብሏል። “አማራጮቹን ለማመዛዘንና ከአንዳንድ ክልሎች እንዲሁም አካላት ጋር ያለውን ግንኙነት ለማጤን ይገደዳል።” ብሏል።
የኤርትራ መንግስት ለሙዚየሙ በጻፈው ግልጽ ደብዳቤ ላይ የስም ማጥፋት ክሶችን ተቃውሟል።'' መሰረተቢስ የስም ማጥትፋት ዘመቻ ነው '' ብሏል። በግጭቱ ውስጥ ግን ከፍተኛ የህይወት መጥፋትና የንብረት መውደም መከሰቱን አምኗል።
በደብዳቤው ላይ የኤርትራ ጦር በትግራይ ስለመኖሩ አይናገርም።
ነገር ግን በዚህ ሳምንት አድዋ ጨምሮ ሌሎች ከተሞች ይህንኑ እማኞች አረጋግጠዋል፣ የኤርትራና የኢትዮጵያ ወታደሮች በዚህ ሳምንት ታንኮች እንዲሁም የረዥም ርቀት መሳሪያዎች በተደገፈ ከባድ ውጊያ ማድረጋቸውን የሰብአዊ ምንጮች ለአሶሺየትድ ፕሬስ ገልጸዋል። ''በፍርሃት የተሸበሩ ሰላማዊ ሰዎች ለደህንነታቸው ሲሉ ከአካባቢዎቹ እየተሰደዱ ነው ።'' ብለዋል ።
በትግራይ ለረጅም ጊዜ በረሃብ ታስረው የነበሩ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ንፁሀን ዜጎች እንደገና በመንቀሳቀስ ላይ ናቸው። አንዳንዶቹ በእግራቸው ነው።እንደ ተባበሩት መንግስታት አገላለጽ ከሆነ ነዳጅ ወደ ክልሉ እስካሁን አልተፈቀደም ብሏል።
''ሽሬ የምትመስለው እንደሞተች ከተማ ነበረ።'' ሲሉ የሰብአዊ እርዳታ ባልደረባው ተናግረዋል። ወደ ክልሉ ርዕሰ መዲና መቀሌ ከሸሹት ግብረሰናይ ሰራተኞች መካከል አንዱ ለአሶሺየትድ ፕሬስ እንደተናገረው '''በሽሬ ላይ አንዳንድ ጊዜ ከባድ የመድፍ የቦምብ ጥቃት ከቅርብ ሳምንታት ወዲህ ተባብሶ ታይቷል። አሁን የኢትዮጵያና የኤርትራ ወታደሮች ከተማዋን ተቆጣጥረውታል ።'' ይላል ሰራተኛው ማንነታቸው በዩኒፎርማቸውና በተሽከርካሪዎቻቸው በግልፅ እንደሚታወቅ ተነግሯል።
አርብ እለት በመቀሌ የሚገኙ አንድ የጤና ባለሙያ '' ጦርነቱ ወደ ክልሉ ዋና ከተማ አልደረሰም ።'' ሲሉ የትግራይ አማፂ ሃይል ቃል አቀባይ የሆኑትና የሰላም ድርድሩ ከተወካዮች አንዱ የሆኑት አቶ ጌታቸው ረዳ በትዊተር ገፃቸው እንዳስታወቁት ውጊያው ከመቀሌ 160 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ነው ብለዋል።
በሰሜን ያለው ጦርነት ለተሳተፉት ሁሉ ገዳይ ሆኖ ቀጥሏል። አርብ እለት የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ማህበር ከአምቡላንስ ሹፌሮች አንዱ "በታጠቁ ሀይሎች" መገደሉን እና ተሳፋሪዎች ቆስለው በጥይት ተመተው መገደላቸውን ተናግሯል።
ሹፌሩ ጉዳት የደረሰባቸውን ሰዎች ከአድዋ ወደ አጎራባች የአማራ ክልል ሲያጓጉዝ እንደነበር ቀይ መስቀል ተናግሯል።
በሰሜን ጎንደር የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ቅርንጫፍ የአምቡላንስ ሹፌር በነበሩት መንግስቱ ምንይል ላይ “ታጣቂ ሃይሎች” የፈጸሙትን ግድያ “በጽኑ እንደሚቃወም የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል አውግዟል። በአማራ ክልል የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ቅርንጫፍ ERCS በተጨማሪም በአምቡላንስ ውስጥ የነበሩ ታማሚዎች ስማቸው ባልተገለጸው የታጠቁ ሃይሎች ከሾፌሩ ጋር መገደላቸውን ገልጾ የታጠቁ ሃይሎች ከድርጊታቸው እንዲቆጠቡ ጥሪ አቅርቧል።
እንደ ኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (ኢአርሲኤስ) ዘገባ ከሆነ መንግስት በምዕራብ ደምቢያ ሰብአዊ አገልግሎት ሲሰጥ በወልቃይት ወረዳ አዲ ረመጥ ሆስፒታል በተመደበው ቦታ ሟች የህይወት አድን አገልግሎት እየሰጠ ነበር። በግጭት የተጎዱ ህሙማንን ከትግራይ ክልል አድዋ በማጓጓዝ ስራ ላይ ነበር። ከአድዋ ወደ ወልቃይት አዲ ረመጥ ሆስፒታል ከሁለቱ አምቡላንሶች አንዱን ሲነዳ በአምቡላንስ ተሳፍሮ ከቆሰሉ ህሙማን ጋር መሞቱን መግለጫው አመልክቷል።
የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (ኢአርሲኤስ) አርማ በአማራና ትግራይ ክልል አዋሳኝ አካባቢዎች እንዲከበር ጠይቋል። የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (ERCS) እንዳስታወቀው በሁለቱ ክልሎች አዋሳኝ አካባቢ “ታጣቂ ቡድኖች” ባሉት የቀይ መስቀል አርማ ምልክት ያላቸው ሶስት አምቡላንሶች ተኩስ እንደተከፈተባቸው ተናግሯል።
ከመንግስቱ ምንይል ጋር በትግራይ ጦርነቱ ከተቀሰቀሰበት ጊዜ አንስቶ በስራ ላይ እያሉ የሞቱ ሰራተኞችን ቁጥር 27 ደርሷል ።ብሏል የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ።በዚህ ወር መጀመሪያ ላይ በትግራይ ክልል ሽሬ ላይ በመንግስት የአየር ድብደባ የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (አይአርሲ) ሰራተኞች መገደላቸው ብዙዎቹን አሳዝኗል። የአለም አቀፉ ማህበረሰብ ጦርነት እንዲያቆምና የኤርትራ ሃይሎች ከትግራይ እንዲወጡ ጥሪ አቅርቧል።
ባለፈው አመት በመስከረም ወር የእርዳታ ሰራተኞች የሟቾች ቁጥሩ ከ12 ወደ 23 ከፍ ብሏል ።ተጨማሪ 11 የእርዳታ ድርጅቶች የትግራይ መረዳጃ ማህበር (በትግራይ የሚገኝ መንግሥታዊ ያልሆነ ድርጅት) መገደላቸው ም ታውቋል።
የአማራ ክልል ሰሜን ጎንደር ዞን ምዕራብ በለሳ ወደሚገኘው የትውልድ ቦታው የመንግስቱ ምንይል አስከሬን ትናትና ረፋድ ላይ ተፈጽሟል። የ40 አመቱ መንግስቱ ምንይል የሁለት ሴት ልጆች አባት ነበረ ሲል የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (ኢአርሲኤስ) ተናግሯል።
የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል (ERCS) ማኔጅመንትና ቦርድ ባለፉት ሁለት ዓመታት በሰሜኑ ጦርነት ውስጥ የሰው ልጅን ለማዳን መስዋእትነት እስከመክፈል ለደረሱት የመንግስትና ግብረሰናይ ሰራተኞች ያለውን ጥልቅ አድናቆት እንደሚገልፅ ተናግሯል። "የምታደርጓቸውን ድንቅ የሰብአዊ ድርጊቶች ሁልጊዜም በማህበሩ የሰብአዊነት መዛግብት ውስጥ በሰማዕታትነት ተመዝግቦ ጎን ለጎን ታሪካቸው ሲይታወስና ሁል ጊዜ ሲንፀባረቅ ይኖራል።" ሲል የኢትዮጵያ ቀይ መስቀል ማህበር (ERCS)) ተናግሯል።
በመላ ሀገሪቱ ሰብዓዊ አገልግሎት በመስጠት ላይ የሚገኙትን የቀይ መስቀል ማኅበር የበጎ አድራጎት ሠራተኞችና በጎ ፈቃደኞች ደኅንነታቸውን እንዲጠብቁና ሰብዓዊ ተግባራቸውን በገለልተኝነትና ካለአድልኦ በጸዳ መልኩ እንዲያከናውኑ ለሁሉም የታጠቁ ኃይሎች በድጋሚ ጥሪ አቅርበዋል።
በሌላ በኩል "ለአፍሪካ ችግር አፍሪካዊ መፍትሄ" በዩናይትድ ስቴትስ በኩል በግልጽ እየታየ አይደለም ተብሏል። በደቡብ አፍሪካ እየተካሄደ ያለውን የሰላም ንግግር ጦርነቱ እያስጨነቀው ነው። በ1991 ዓ.ም ህወአት በአዲስ አበባ ስልጣን ከያዘ በኋላ ለሶስት አስርት አመታት ያህል ስልጣኑን ተቆጣጥሯል።
አማፂው ቡድን በ1991 በከፊል የአሜሪካ ድጋፍ ታክሎበት ስልጣኑን የተቆጣጠረ ሲሆን ህወሀት በዚህ ወቅት በኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ነገር ከጥቅም ውጭ እንዳይሆን ጥንቃቄ ሲያደርግ ቆይቷል። ወያኔ በስልጣን ላይ እያለ፣ በአሜሪካ፣ ብዙ ባህላዊ ጥቅሙን ማሳካት ችሏል።ከዛም ባለፈ የኢትዮጵያን ባህል በማፍረስ እንደ ወያኔ ያለ ሙሰኛና ጥላቻን የሚያራምዱ ጅቦችን መፍጠር የቻል ፓርቲ ነበር ለማለት አያስደፍርም። ሀገሪቱን ለ27 ዓመታት ያህል ህዝቡን እረግጦ ለመግዛት የቻለ ድርጅት ነው ።
በኢኮኖሚ ትብብር ላይ በዋነኛነት ፍላጎት ካላት ቻይና በተለየ መልኩ ወጣቶችን ማነጣጠር በሚቻልበት ሁኔታ የባህል ለውጥ ለማምጣት ለአሜሪካ (እና አጋሮቿ) የረዥም ጊዜ ታዛዥ በመሆን ለማረጋገጥ የቻለ ለአፍሪካ ስትራቴጂ ቁልፍ ሆኖ የተጫወተ ፓርቲ ነው ። ተጽዕኖ በማድረግና ሌሎች ስልታዊ ፍላጎቶች.ን በማሟላት ረገድ ህወሓት ትልቅ ሚና ነበረው።
ለአስርት አመታት ከምእራባውያን ሀይሎች ምንም አይነት ድጋፍ ቢደረግለትም ፣ በአሜሪካ የሚደገፈው ቡድን ከ2018 በኋላ በኢትዮጵያ ስልጣን ላይ መቆየት ግን አልቻለም።
ቡድኑ በሀገሪቱ ውስጥ በስልጣን ላይ በነበረበት ወቅት ስለ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮች ላይ የፈጠረውን ችግር በዝርዝር ሳናብራራ፣ በህዳር 2020 በኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ሰሜናዊ እዝ ላይ ያደረሰው ያልተጠበቀ ጥቃት የኢትዮጵያ መንግስት በቡድኑ ላይ ያለውን የዋህነት ትዕግስት እንዲያቆም አስገድዶታል።
የኢትዮጵያና የኤርትራ ሃይሎች (ኤርትራም ጥቃት የተሰነዘረባት በከፊል ግጭቱን አለም አቀፍ ለማድረግና በከፊልም ለረጅም ጊዜ ሲካሄድ በነበረው የአገዛዝ ለውጥ አጀንዳ ምክንያት (ምናልባትም ከአሜሪካ ፍላጎት ጋር የተያያዘ ነው) የወያኔን ሃይሎች ለማሸነፍ ከሁለት ሳምንት ያነሰ ጊዜ ፈጅቷል።
አንዳንድ ቁልፍ የህወሓት መሪዎች ተገድለዋል። ሌሎችም ታስረዋል። ሌሎችም ከቀሪ ሃይላቸው ጋር መደበኛ ጦርነት ለማካሄድ ባለመቻላቸው ወደ በረሃ ማምለጥ ነበረባቸው።
ኢትዮጵያውያን የሚያውቁት ቀጣይ ነገር “በትግራይ የዘር ማጥፋት ወንጀል” በሚል በኢትዮጵያ ላይ የተቀናጀ ዓለም አቀፍ ዘመቻ እየተደረገ ነው። እንደሚታወቀው ወያኔን እንደገና ተፋላሚ ወታደራዊ ኃይል ሊሆን በሚችል መልኩ እንደገና ለማደራጀት ሽፋን እንዲሆን ታስቦ የተደረገ ይመስላል ።
እ.ኤ.አ. በጁላይ 2021 የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት “በአንድ ወገን ሰብአዊ የተኩስ አቁም ” በሚል ሁኔታ ከትግራይ መውጣት ነበረበት። ነገር ግን ከወታደራዊ ማስተካከያ ጋር የተያያዘ ነገር እንደነበረው ግልጽ ነበር። ይህ በእንዲህ እንዳለ ወያኔ ወደ አዲስ አበባ ለመዝመት በማለም ሁለተኛውን ጥቃት በኢትዮጵያ ሃይሎች ላይ ከፈተ። ብዙ የኢትዮጵያን የአማራ እንዲሁም የአፋር ክልሎች ተቆጣጥሮ በሰላማዊ ዜጎች ላይ ከፍተኛ እልቂት ፈጽሟል።
ይህ እንቅስቃሴ አማፂ ቡድኑ ዋና ከተማዋን አዲስ አበባን መያዙ የማይቀር መስሎ እንዲታይ በሚያስችል መልኩ በምዕራብ ከሚገኙ የመገናኛ ብዙሀን ስሜት ቀስቃሽ የሚዲያ ሽፋን ተሰጥቶታል። “የትግራይ የዘር ማጥፋት ዘመቻ” ድምጽ እየተባለ መደስኮር ተጀመረ።
እ.ኤ.አ. በታህሳስ 2021 የኢትዮጵያ መንግስት ጦሩን በአዲስ መልክ በማደራጀት ከአብዛኛው የአፋርና የአማራ ክልሎች አፈናቅሏል። ቡድኑ ከባድ ኪሳራ ደርሶበታል። በዚህ ጊዜ ዩናይትድ ስቴትስ “ለግጭቱ ምንም ዓይነት ወታደራዊ መፍትሔ የለም” በማለት በኢትዮጵያ መንግሥት ላይ ጫና ማድረግ ጀመረች። የኢትዮጵያ መንግስት ወደ ትግራይ ክልል እንዳይሄድ እስከመታዘዝ ድረሱ ።
ከዩናይትድ ስቴትስ እየደረሰ ባለው ጫና የኢትዮጵያ መንግሥት በመጨረሻ በጎርጎሮሳውያኑ በመጋቢት 2022 የሰብአዊ መብት ተኩስ አቁም አወጀ። ወያኔም በዚያው ቀን ምላሽ ሰጠ።
ነገር ግን ወያኔ ለሦስተኛው ዙር ጦርነት ለማዘጋጀት ተጠቅሞበት። በጎርጎሮሳውያኑ ነሐሴ 24 ቀን 2022 ሌላ ጦርነት ከፈተ።በመጀመሪያ ወያኔ ወደ ደቡብ ለመዝመት በማለም ምናልባትም አዲስ አበባም በፍጥነት መግፋት የሚችል ይመስላል። ዩናይትድ ስቴትስ (እና አንዳንድ የምዕራባውያን አጋሮቿ) በድጋሚ ጸጥ አሉ። ወያኔ የተኩስ አቁም ስምምነቱን ማፍረሱን ለማውገዝ አልተቸገረም።
የኢትዮጵያ መንግሥት የሕወሃትን የቅርብ ጊዜ ወታደራዊ እርምጃ ቀልብሶ ግስጋሴ ሲያደርግ፣ ዩናይትድ ስቴትስ እንደገና “ሰብአዊ ቀውስ” በሚል የውሸት ካባ አስደርባ በኢትዮጵያ ላይ ጫና ማድረግ ጀመረች።
የኢትዮጵያ መንግስት ነፃ በወጡት የትግራይ ክልል አካባቢዎች የሰብአዊ እርዳታ ስርጭትን የማመቻቸት ኃላፊነት የተሰጠው ኮሚቴ ማቋቋሙን አስታውቋል።
አሁን ባለው ሁኔታ 70 በመቶ የሚሆነው የትግራይ ክልል በኢትዮጵያ ጥምር ሃይሎች ስር መሆኑን ለመረዳት ተችሏል። “የእርዳታ” ድርጅቶች ከኢትዮጵያ መንግስት ጋር የማከፋፈያ ስራዎችን እንዲያስተባብሩ ተጋብዘዋል።
እስካሁን ድረስ በትግራይ ክልል ውስጥ ያለው “ሰብአዊ ሁኔታ” ብቻ ነበር ሲወራ የነበረው።የኢትዮጵያ ኃይሎችን በተመለከተ ስልታዊ ሎጅስቲክስና ምናልባትም ወታደራዊ ድጋፍ ለመስጠት የተበዘበዘው ነገር ግን አልተገለፀም።
አሁን ዩናይትድ ስቴትስ በደቡብ አፍሪካ የሚካሄደውን የሰላም ንግግር “በአፍሪካ ኅብረት የሚመራው” ተብሎ የተፈረጀውን ወያኔ ዳግም እንዳይሞት ለማድረግ እየተጠቀመች ነው።
ኢትዮጵያውያን ባለፈው ሳምንት በየአገሪቱ ጎዳናዎች ላይ በመውጣት የኢትዮጵያ መንግስት ወያኔን ትጥቅ እንዲፈታና አማፂ ቡድኖቹን ለመታደግ ምንም አይነት የውጭ ጣልቃ ገብነትን እንደማይቀበል ጠይቀዋል። እናም የኢትዮጵያ መንግስት የኢትዮጵያውያንን ጥያቄዎች ትርጉም ባለው መልኩ የመፍታት ሃላፊነት አለባቸው። ወደ አሜሪካ ግፊት መታጠፍ በጭራሽ መንግሥት የለበትም።
በወያኔ ላይ እየተካሄደ ያለው ዘመቻ አለመሳካቱ በኢትዮጵያም ሆነ በኤርትራ ወደ ማይፈለግ ውጤት ሊያመራ ይችላል። አሁን ባለው ሁኔታ መሬት ላይ ካለው እውነታ በመነሳት ልትወድቅ የምትችለው ብቸኛው መንገድ ኢትዮጵያ በአፍሪካ ህብረትም ሆነ በሌሎች የአህጉሪቱ የመንግስት አካላት ወይም በባህረ ሰላጤው ክልል ለአሜሪካ ግፊት ብትሰጥ ነው። ውይይቱን እንደ ታዛቢ ያ ሆና የምትከታተለው አሜሪካ የተደነገገውን ቃል ለመቀበል ዝግጁ የግድ እንድትሆን ማድረግ አለብን።
ስለ ህወሓት የሰላም ፍላጎት የሚናገሩ አሉ። ከህወሓት ባህሪና ልምድ አንፃር ቢያንስ ባለፉት ሁለት አመታት አሜሪካ በቋሚነት ሆን ብላ “የትግሬ ባለስልጣን” እያለች የምትጠራውን አማፂ ቡድን ለኢትዮጵያውያን የምትናገርበት ምክንያት የላትም። ምክንያቱም የሰላም ፍላጎት የኢትዮጵያ ህዝብ አለው ።
የሰላም ንግግሩ ዛሬ የመጨረሻ ቀኑን ይዟል።ነገር ግን እየተወያዩበት ያለው ጉዳይ ምን እንደሆነ ብዙ የሚታወቅ ነገር የለም። ሆኖም የዩናይትድ ስቴትስ መንግስት ጠላትነቱን እንዲያቆምና የአፍሪካ ህብረትን እንዲሁም ሌሎችንም በማሰባሰብ ላይ መሆኑን የሚጠቁሙ ምልክቶች አሉ። ኢትዮጵያውያን ህወሓት ትጥቅ መፍታት አለበት እያሉ እየጠየቁ ነው።
የዩናይትድ ስቴትስ ቅኝ ግዛት መሰል ባህሪ በሁሉም መንገዶች መቃወም ያስፈልገዋል.።ህወሀት በሀገሪቱ ላይ ብዙ ውድመትና ስቃይ አድርሷል። ኢትዮጵያውያን ትጥቅ ፈታ ብለው መጠየቃቸው ምክንያታዊ ነው። የዩናይትድ ስቴትስ ጣልቃገብነትና ጫና በኢትዮጵያ ላይ ሊጋፈጡና ሊቋቋሙት ይገባል።
ለዚህም ነው ኢትዮጵያ ‘እኩይ የፖለቲካ አጀንዳ’ ከሚገፋፉ አገሮች ጋር ግንኙነቷን እንደምታቋርጥ ማስጠንቀቂያ የሰጠችው።
ኢትዮጵያ አንዳንድ አለማቀፍ አካላትና ሀገራት የትግራይን ግጭት ክፉ የፖለቲካ አጀንዳ በማድረግ ኢትዮጵያ ላይ ግፊት እያደረጉ ነው ትላለች።
በፕሪቶሪያ የአፍሪካ ህብረት የመሪነት ድርድር ለችግሩ መፍትሄ ሁሉም ወገኖች ተስፋ በማድረግ ዛሬ እሁድ ይጠናቀቃል።
ዩናይትድ ስቴትስ የግጭቱን አፈታት በሚያደናቅፉ አካላት ላይ እርምጃ ለመውሰድ ዝግጁ ነኝ ብላለች ።
በትግራይ ክልል በፕሪቶሪያ እየተካሄደ ያለውን ግጭት ለማስቆም ድርድር ዛሬ እሁድ ይጠናቀቃል፣ነገር ግን የኢትዮጵያ ፌዴራል መንግስት ጉዳዩን በዝምታ ተመልክቶታል ይላሉ ምዕራባውያን ዲፕሎማቶች ።
ያለፈው አርብ ኢትዮጵያ ግጭቱን የ"አስከፊ የፖለቲካ አጀንዳ" አድርገው ከሚያራምዱ ሀገራት ካለቻቸው ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቷን እንደምታቋርጥ ዝታለች።
የኢትዮጵያ መንግሥት አንዳንድ ዓለም አቀፍ አካላትን “ይህን በኢትዮጵያ ላይ የተቀነባበረ ዘመቻ ተቀላቅለዋል” ሲልም ይወቅሳል።
መንግስት በኮሙኒኬሽን አገልግሎቱ በሰጠው መግለጫ “አማራጮቹን ለመመዘንና ከአንዳንድ ክልሎችና አካላት ጋር ዘላቂነት የሌለው እንዲሁም ፖለቲካዊ ይዘት ያለው ውንጀላ ከሚሰነዝሩ አካላት ጋር ያለውን ግንኙነት ግምት ውስጥ ለማስገባት ይገደዳል ” ብሏል።
የኢትዮጵያ መንግስት ባለስልጣናትና የትግራይ ባለስልጣናት በፕሪቶሪያ ዝግ ውይይት እያደረጉ ነው።
የቀድሞው የኬንያ ፕሬዝዳንት ኡሁሩ ኬንያታ፣ የቀድሞ የናይጄሪያ ፕሬዝዳንትና አሁን የአፍሪካ ህብረት የአፍሪካ ቀንድ ኮሚሽነር ኦሉሴጉን ኦባሳንጆ እንዲሁም የደቡብ አፍሪካ የቀድሞ ምክትል ፕሬዝዳንት ፉምዚሌ ምላምቦ ንጉካ ውይይቱን እያመሩት ነው ። ውይይቱ የሚካሄደው በአፍሪካ ህብረት መሪነት ሲሆን የተባበሩት መንግስታት ድርጅትና ዩናይትድ ስቴትስ በአፍሪካ ቀንድ ልዩ መልዕክተኛዋ ማይክ ሀመር ታዛቢ ሆነው ተገኝተዋል።
የኢትዮጵያ መንግስት ግጭቱ ዘላቂ በሆነ መንገድ እንዲቆም እየተደረገ ያለውን ድርድር እንደሚደግፍ ተናግሯል።
ዩናይትድ ስቴትስ የሕዝባዊ ወያኔ ሓርነት ትግራይ (ሕወሓት) ጎን ቆማ ትታያለች።
በተባበሩት መንግስታት የአሜሪካ አምባሳደር ሊንዳ ቶማስ-ግሪንፊልድና አጋሮቻቸው "የዚህን ግጭት ለመፍታት በሚያደናቅፉ ሰዎች ላይ ተገቢውን እርምጃ ለመውሰድ ተዘጋጅተዋል"።ብለዋል።
በችግርና በግጭት አስተዳደር፣ በሰብአዊ ጉዳዮች፣ ከግጭት በኋላ እና በልማት ዘርፍ ልዩ ባለሙያ የሆኑት ሙኬሽ ካፒላ ባለፈው አርብ በካናዳ ፓርላማ የአለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ኮሚቴን ንግግር አድርገዋል።
"በትግራይ ውስጥ ያለው ሁኔታ ከዘር ማጥፋት ያልተናነሰ ነው" የሚል እምነት አለኝ።'' ሲሉ ተናግረዋል። |
